'2.5 तास तर ट्रेनमध्येच जातात...' 90 तास काम करा बोलणाऱ्या L&T च्या अध्यक्षांवर भडकले लोक, 'भारतात हे शक्य नाही'

90 Hours Work Week: इन्फोसिसचे सह-संस्थापक नारायण मूर्ती यांच्या 70 तास काम करण्याच्या विधानानंतर, आता लार्सन अँड टुब्रो (एल अँड टी) चे अध्यक्ष एसएन सुब्रह्मण्यम यांनीही आणखी एक वादग्रस्त विधान केले आहे. ज्यामध्ये त्यांनी कर्मचाऱ्यांना आठवड्यातून 90 तास काम करण्याचे आवाहन केले आहे. त्यांचे हे विधान सोशल मीडियावर व्हायरल झाल्याने एका नवीन वादाला तोंड फुटले आहे. सुब्रह्मण्यम म्हणतात की, स्पर्धात्मक राहण्यासाठी कर्मचाऱ्यांनी रविवारीही काम करावे. त्यांच्या या विधानावर विविध लोकांनी आक्षेप घेतला आहे. या विधानावर चहुबाजुंनी टीका होत आहे. 

शरीरावर होतो विपरित परिणाम 

भारतात इतके जास्त कामाचे तास मानसिक आणि शारीरिक आरोग्यावर नकारात्मक परिणाम करू शकतात असे लोकांचे मत आहे. कुमार जैन म्हणाले की, ते लोकांना आठवड्यातून 90 तास काम करण्याचा सल्ला देत आहेत. तर यापूर्वी इन्फोसिसच्या मालकाने सांगितले होते की, लोकांनी आठवड्यातून 70 तास काम करावे. पण मी म्हणतो की हे अजिबात शक्य नाही. विशेषतः भारतात जिथे लोक वेगळ्या पद्धतीने काम करतात. इथल्या लोकांवर अनेक प्रकारचे ओझे आहेत - सामाजिक ओझे, कौटुंबिक जबाबदाऱ्या आणि बरेच काही. जर एखाद्याला इतके तास सतत काम करायला सांगितले तर तो थकून जाईल आणि नैराश्यात जाईल, त्याच्या मानसिक स्थितीवर परिणाम होईल. माणसाच्या शक्तीला मर्यादा असते आणि दिवसाचे 12 तास काम केल्यानंतर त्याला विश्रांतीची आवश्यकता असते. ही भारतीय समाजात प्रचलित असलेली व्यवस्था आहे आणि ती सर्वात व्यावहारिक आहे.

क्रिएटिव्हिटी आणि काम 

उद्योगाच्या बाबतीत, अशी विधाने करणाऱ्या लोकांसाठी हे शक्य आहे कारण त्यांच्याकडे भरपूर सुविधा आहेत. जसे की, ते शारीरिक काम करत नाहीत तर मानसिक काम करतात, जे सोपे आहे. पण भारतीय संस्कृतीत काम करण्याची पद्धत वेगळी आहे. इथे लोक दिवसा काम करतात आणि रात्री झोपतात. या सवयी आपल्याला या व्यवस्थेनुसार काम करण्यास भाग पाडतात.

ते पुढे म्हणाले की, सुब्रमण्यम यांच्या विचारांबद्दल, जे म्हणतात की चीन आणि अमेरिकेसारख्या देशांशी स्पर्धा करण्यासाठी आपल्याला आपली उत्पादकता वाढवावी लागेल आणि जास्त काळ काम करावे लागेल, मी त्यांच्याशी सहमत नाही. माणसाची काम करण्याची क्षमता एका विशिष्ट मर्यादेपर्यंत मर्यादित असते. 12 तास काम केल्यानंतर तो थकून जाईल आणि त्याच्या कार्यक्षमतेवर नकारात्मक परिणाम होईल. जास्त काम केल्याने कामात चुका तर होतीलच पण त्याच्या मानसिक आणि शारीरिक स्थितीवरही परिणाम होईल. त्यामुळे, 12 तासांपेक्षा जास्त वेळ काम करणे कोणत्याही मानवासाठी शक्य नाही आणि त्याचा दीर्घकाळात उत्पादकतेवरही परिणाम होईल.

'तुम्हाला हुशारीने काम करावे लागेल'

राजुल शाह म्हणाल्या की काम तर करायलाच हवे, पण सर्वात आधी आपण हे समजून घेतले पाहिजे की, आपण हुशारीने काम केले पाहिजे. जर एखादी व्यक्ती सतत जास्त तास काम करत असेल तर त्याचे कुटुंब आणि सामाजिक जीवन प्रभावित होईल. जर तो त्याच्या कुटुंबाला वेळ देत नसेल तर तो समाजाची आणि त्याच्या कुटुंबाची सेवा कशी करू शकेल? आजकाल बघा, नैराश्य खूप वाढले आहे. जर लोक मनोरंजनाबद्दल बोलत नसतील, त्यांच्या आयुष्याचा आनंद घेत नसतील, तर ते पुढे कसे जातील? त्याचे आयुष्य फक्त काम करण्यातच जाईल.

आता जर आपण महिलांबद्दल बोललो तर, मोठ्या संख्येने महिला काम करतात आणि त्यांचे वैयक्तिक आणि व्यावसायिक जीवन संतुलित करतात. तुमच्या मते, एका दिवसात किती कामाचे तास असावेत आणि आठवड्यात किती दिवस सुट्टी असावी?

'वेळ 8-10 तासांच्या दरम्यान असावा'

माझ्या मते कामाचे तास 8 ते 10 तासांच्या दरम्यान असावेत, त्यापेक्षा जास्त नसावेत. महिलांसाठी, ज्या घरीही काम करतात. घरकाम ही देखील एक जबाबदारी आहे, म्हणून दिवसाला 8 तास काम पुरेसे आहे. यापेक्षा जास्त काम करणे योग्य नाही. जेव्हा इन्फोसिसचे संस्थापक आणि आता लार्सन अँड टुब्रोचे अध्यक्ष नारायण मूर्तीसारखे मोठे उद्योगपती म्हणतात की, लोकांनी 70-90 तास काम करावे, तेव्हा ते चुकीचा संदेश देते. तो कदाचित म्हणेल की त्याला देशाची प्रगती त्याच्या पद्धतीने पाहायची आहे, पण त्याने हे देखील विचार केला पाहिजे की इतके तास काम केल्याने उत्पादकता कमी होईल. जर आपण एखादे नवीन उत्पादन बनवत असाल किंवा काही नवीन काम करत असाल तर विश्रांती ही कामाइतकीच महत्त्वाची असते. जर आपण विश्रांतीशिवाय काम केले तर आपली उत्पादकता कमी होईलच, पण आपल्या मानसिक आणि शारीरिक आरोग्यावरही परिणाम होईल.