Datta Jayanti 2024 : दत्तजयंती सायंकाळी सहा वाजता का साजरी केली जाते? जन्मवेळेशी काय आहे संबंध?
Dayya Jayanti : यंदा 14 डिसेंबर रोजी दत्त जयंती साजरी केली जात आहे. पण दत्त जयंती सायंकाळी 6 वाजताच का साजरी केली जाते?
)
मार्गशीर्ष महिना सुरु झाला की, वेध लागतात ते दत्त जयंतीचे. शनिवारी 14 डिसेंबर रोजी श्री गुरुदेव दत्त यांची जयंती साजरी केली जाणार आहे. मार्गशीर्ष पौर्णिमेला दत्त गुरुंचा जन्म झाला. तसेच गोरज मुहूर्ताची वेळ ही दत्त जन्मोत्सवाची जन्मवेळ आहे. ही वेळ सायंकाळी 6.30 ते 6.40 जन्मोत्सवाची वेळ म्हणून साजरी केली जाते.
मार्गशीर्ष पौर्णिमेला मृगशीर्ष नक्षत्राच्या वेळी बुधवारी प्रदोषकाळी दत्तात्रेयाचा जन्म झाला. त्यामुळे सर्व प्रमुख दत्त मंदिरात या दिवशी दत्तजन्म साजरा केला जातो. कुटुंबाचा कुळाचार म्हणून मार्गशीर्ष शुक्ल अष्टमीपासून दत्त नवरात्री साजरी केली जाते.
दत्तात्रयाच्या जन्माची कथा
पौराणिक कथेनुसार, एकदा देवी लक्ष्मी, पार्वती आणि सरस्वती यांना आपल्या पतीव्रता असण्याचा खूप अभिमान वाटला. या तिघीही स्वत:ला महान पतीव्रता समजू लागल्या. तेव्हा त्रिमूर्तींनी त्याचा अहंकार नष्ट करण्यासाठी लीला निर्माण केली. एके दिवशी प्रदक्षिणा घालत असताना नारदजी देवलोकात पोहोचले आणि एक एक करून तिन्ही देवतांकडे गेले आणि म्हणाले, 'अत्रि ऋषींची पत्नी अनुसूया ही मोठी भक्त आहे, तिच्यासमोर तुझी पवित्रता काहीच नाही. हे ऐकून बायकांना आश्चर्य वाटले.
तेव्हा तिन्ही देवींनी त्यांच्या पतींना म्हणजे ब्रह्मा, विष्णू आणि महेश यांना हे सांगितले आणि त्यांना यावेळी जाण्यास सांगितले आणि अनुसूयाच्या पतीवरील भक्तीची परीक्षा घेण्यास सांगितले. देवतांच्या सल्ल्यानुसार, त्रिमूर्ती संताच्या वेषात अत्रि मुनींच्या आश्रमात आला.
तिन्ही देवांनी अनुसया यांच्याकडून भिक्षा मागितली परंतु हे देखील सांगितले की, तुम्हाला नग्न होऊन आम्हाला भिक्षा द्यावी लागेल. हे ऐकून देवी अनुसूयाला धक्का बसला पण साधूंचा अपमान होऊ नये या विचाराने तिला आपल्या पतीची आठवण झाली. पती अत्रीचे स्मरण करून देवी अनुसूयाने प्रतिज्ञा केली की 'माझी पितृभक्ती खरी असेल तर या तीन ऋषींनी याच क्षणी सहा महिन्यांचे बाळ व्हावे. देवीने असा संकल्प करताच तिन्ही देव लहान बाळांसारखे रडू लागले.
आई अनुसुईयाने आईच्या भूमिकेत त्याला आपल्या कुशीत घेतले आणि दूध पाजले आणि त्याला पाळण्यात डोलायला सुरुवात केली. जेव्हा त्रिमूर्ती बराच वेळ परत आले नाहीत तेव्हा देवी अस्वस्थ झाल्या. देवऋषी नारदांना सर्व कथा सांगितली. तिन्ही देवींनी अनुसूयाकडे येऊन माफी मागितली. देवी अनुसुईयाने तिन्ही देवांना त्यांच्या पूर्वीच्या रूपात पुनर्संचयित केले. प्रसन्न होऊन त्रिमूर्तीने तिला वरदान दिले की, आम्ही तिघेही आपापल्या वाट्याने तुझ्या पोटी पुत्र म्हणून जन्म घेऊ. त्यानंतर ब्रह्मदेवाच्या भागातून चंद्राचा, शंकराच्या भागातून दुर्वासाचा आणि विष्णूच्या भागातून दत्तात्रेयांचा जन्म झाला. काही ग्रंथांमध्ये भगवान दत्तात्रेयांना तीन देवांचा एकत्रित अवतार असेही म्हटले आहे.