पीरियड्स दरम्यान महाकुंभात कशा स्नान करतात महिला नागा साधू; डुबकी घेण्यासाठी वापरतात 'ही' पद्धत

Mahila Naga Sadhu Mahakumbh:  महाकुंभ मेळ्याला सुरुवात झाली आहे. प्रयागराजमध्ये पुरुषांप्रमाणेच महिला नागा साधुंचीदेखील उपस्थिती असते. 45 दिवस चालणाऱ्या या महाकुंभ मेळ्यात महिला साधू आणि त्यांच्या जीवनाशी निगडीत अनेक गोष्टींचा उलघडा होता. हा खुलासा अतिशय धक्कादायक आणि रोमांचक असतो. 

दक्षता ठसाळे-घोसाळकर | Updated: Jan 15, 2025, 05:46 PM IST
पीरियड्स दरम्यान महाकुंभात कशा स्नान करतात महिला नागा साधू; डुबकी घेण्यासाठी वापरतात 'ही' पद्धत  title=

प्रयागराजमध्ये महाकुंभमेळ्यामुळे, मकर संक्रांतीच्या दिवशी 3.5कोटी भाविकांनी पवित्र स्नान केले आणि शाही स्नान केले. यावेळी, 13 आखाड्यांमधील नागा साधू आणि महिला साध्वी देखील तिथे पोहोचल्या. सर्वप्रथम नागा साधूंनी स्नान केले. मग त्यानंतर महिला साधू स्नान करतात.  महाकुंभाच्या वेळी मासिक पाळी आल्यास महिला साधू काय करतात? हा प्रश्न अनेकांच्या मनात येतो. 

महिला नागा साधू फक्त मासिक पाळी नसलेल्या दिवशीच गंगेत स्नान करतात. कुंभमेळ्यादरम्यान जर तिला मासिक पाळी आली तर ती स्वतःवर गंगाजल शिंपडते. यावरून असे गृहीत धरले जाते की, महिला नागा साधूने गंगा स्नान केले आहे.

नागा साधूंनंतर स्नान

महिला साधू यांच्याबाबत खास गोष्ट म्हणजे महाकुंभात पुरुष नागा साधू स्नान केल्यानंतर ते नदीत स्नान करण्यासाठी जातात. आखाड्यातील महिला नागा साध्वींना माई, अवधूतानी किंवा नागीन म्हणतात. नागा साधू बनण्यापूर्वी, त्यांना जिवंतपणी पिंडदान करावे लागते आणि त्यांचे मुंडणही करावे लागते. नागिन साधू होण्यासाठी त्यांना 10 ते 15 वर्षे कठोर ब्रह्मचर्य पाळावे लागते.

(हे पण वाचा - Mahila Naga Sadhu : महिला नागा साधू बनण्याचे नियम काय, त्या काय खातात आणि कुठे राहतात? जाणूया त्यांच्या रहस्यमय जगाबद्दल) 

भगवे कपडे घालतात

महिला नागा साधू पुरुष नागा साधूंपेक्षा वेगळ्या असतात. ती दिगंबरा राहत नाही. ते सर्वजण भगवे रंगाचे कपडे घालतात. पण ते कापड शिवलेले नाही. त्यामुळे त्यांना मासिक पाळी दरम्यान कोणत्याही समस्या येत नाहीत. नागा साध्वी कुंभमेळ्यात सहभागी होतात.

महिला नागा साधू कशा बनतात?

नागा साधू किंवा संन्यासी बनण्यासाठी, 10 ते 15 वर्षे कठोर ब्रह्मचर्य पाळावे लागते. नागा साधू बनण्यासाठी, एखाद्याला गुरुला खात्री द्यावी लागते की, ती स्त्री नागा साधू बनण्यास पात्र आहे आणि तिने स्वतःला देवाला समर्पित केले आहे. यानंतर फक्त गुरुच नागा साधू बनण्याची परवानगी देतात. नागा साधू बनण्यापूर्वी, महिलेचे भूतकाळातील जीवन पाहिले जाते जेणेकरून ती देवाला समर्पित आहे की नाही आणि नागा साधू बनल्यानंतर ती कठीण साधना करू शकेल की नाही हे तपासले जाते. नागा साधू बनण्यापूर्वी, महिलेला जिवंतपणी पिंडदान करावे लागते आणि तिचे मुंडणही करावे लागते.

महिला नागा साधू काय खातात?

मुंडन केल्यानंतर, महिलेला नदीत आंघोळ करायला लावली जाते आणि त्यानंतर महिला नागा साधू दिवसभर देवाचे नाव घेते. पुरुषांप्रमाणेच महिला नागा साधू देखील भगवान शिवाची पूजा करतात. सकाळी ती ब्रह्म मुहूर्तावर उठते आणि भगवान शिवाचे नाव घेते आणि संध्याकाळी ती भगवान दत्तात्रेयांची पूजा करते. जेवणानंतर ती पुन्हा भगवान शिवाचे नाव घेते. नागा साधू मुळे, फळे, औषधी वनस्पती, फळे आणि अनेक प्रकारची पाने खातात. महिला नागा साधूंच्या निवासासाठी स्वतंत्र आखाड्यांची व्यवस्था केली जाते.

2013 मध्ये पहिल्यांदाच मिळाली मान्यता 

सुमारे 10 वर्षांपूर्वी, 2013 मध्ये, अलाहाबाद कुंभमेळ्यात पहिल्या नागा महिला आखाड्याला वेगळी ओळख मिळाली. संगम नदीच्या काठावर असलेला हा आखाडा जुना संन्यासी आखाडा म्हणून पाहिला जात असे. तेव्हा नागा महिला आखाड्याच्या नेत्या दिव्या गिरी होत्या, ज्यांनी साधू होण्यापूर्वी नवी दिल्लीतील सार्वजनिक आरोग्य आणि स्वच्छता संस्थेतून वैद्यकीय तंत्रज्ञ म्हणून शिक्षण पूर्ण केले होते. 2004 मध्ये, ती औपचारिकपणे महिला नागा साधू बनली. मग तो म्हणाला की आपल्याला काही गोष्टी वेगळ्या पद्धतीने करायच्या आहेत. जुना आखाड्याचे अधिष्ठाता भगवान दत्तात्रेय आहेत. 

माता अनुसुइया कोण आहे?

पूजा करणाऱ्या महिला नागा साधूंनी भगवान शिव आणि दत्तात्रेय यांची सक्तीने पूजा करावी. अत्री ऋषी आणि दत्तात्रेय यांच्या आईचे नाव अनुसूया आहे. तिच्या पतीप्रती असलेल्या भक्तीसाठी ती जगभर प्रसिद्ध होती. तर ब्रह्मा, महेश आणि विष्णू यांच्या पत्नींना असे वाटायचे की, त्या त्यांच्या पतींबद्दल सर्वात जास्त समर्पित आहेत. पण जेव्हा महर्षी नारदांनी तिघींना सांगितले की, अनुसूया त्यांच्यापेक्षा जास्त पतीव्रता आणि विश्वासू आहे, तेव्हा या माहितीने तिघेही खूप दुखावल्या. त्या तिघांनीही त्यांच्या पतींना सांगितले की, अनुसूयाची परीक्षा करावी. शेवटी ब्रह्मा, विष्णू आणि महेश यांना त्याची परीक्षा घ्यावी लागली. ही परीक्षा पास झाली आणि अनुसूया मातेचा देवी म्हणून दर्जा खूप उच्च झाला.