Mughal Harem Stories : ‘या’ माध्यमातून अकबराने हरममध्ये ठेवल्या होत्या हजारो महिला; त्यांना आकर्षित करण्यासाठी...

Mughal Harem Stories : मुघल काळात नवाब त्यांच्या विलासी जीवनासाठी प्रसिद्ध होते. सम्राट अकबरला त्याच्या वडिलांकडून आणि आजोबांकडून अनेक गोष्टी वारशात मिळाल्या होत्या. अकबर चरित्र यात त्यांच्याबद्दल अनेक किस्से लिहिले आहेत. अकबर त्याच्या आईचा आणि पालक आईला खूप मानायचा. त्यासोबत तो त्याच्या राणींवरही खूप प्रेम करायचा आणि त्यांचा आदर करायचा. मुघल काळात महिलांसाठी मोठे मोठे हरम बांधण्यात आले होते. इतिहासकार सांगतात की, बाबर आणि हुमायूनच्या हरममध्ये दोनपेक्षा जास्त महिला नव्हत्या. मात्र अकबराच्या हरममध्ये ही संख्या हजारोंच्या घरात होती. बाबर आणि हुमायून यांनी स्वतःला चार बायका करण्यापुरते मर्यादित होते. पण  अकबराच्या हरममधील महिलांच्या संख्येमुळे एक वादाला तोंड फुटलं होतं.  

अकबरच्या हरममध्ये इतक्या महिला कश्या?

इतिहासकार किशोरी शरण लाल यांनी त्यांच्या 'द मुघल हरेम' या पुस्तकात लिहिलंय की, उलेमांचा असा विश्वास आहे की मुस्लिम पुरुष चार लग्न करू शकतो. यामागील तर्क असा होता की लग्नानंतर तीन महिन्यांनी पत्नी गर्भवती होते. म्हणून, राजा चार वेळा लग्न करू शकत होता जेणेकरून त्याच्या आनंदात कोणताही अडथळा येऊ नये. जरी त्याला पाचव्यांदा लग्न करायचे असेल तरी त्याला एका पत्नीला घटस्फोट द्यावा लागेल. अकबराच्या हरममध्ये अनेक महिला असल्याने, इबादत खानामध्ये यावर चर्चा झाली आणि तेथे असे ठरवण्यात आले की मुताह निकाहद्वारे एक मुस्लिम पुरुष कितीही महिलांसोबत राहू शकतो. राजा स्वतः कायदा असल्याने, मुताहचा हुकूम हा त्याच्यासाठी सर्वोत्तम उपाय होता. अकबराच्या हरममध्ये अनेक प्रकारच्या महिला होत्या. त्या केवळ देखाव्यासाठी एकमेकांसोबत प्रेमाने राहत होत्या पण राजावर स्थान आणि प्रभाव मिळविण्यासाठी त्यांनी एकमेकांविरुद्ध कट रचला. जरी तिने ते उघड केले नाही.

मुताह निकाह म्हणजे काय?

इस्लाममध्ये, मुताह निकाह हा एक तात्पुरता विवाह आहे ज्यामध्ये विवाह पूर्व-निर्धारित कालावधीसाठी करारानुसार केला जातो. निकाहचा कालावधी काही तासांपासून ते ९९ वर्षांपर्यंत असू शकतो. मुताह निकाहची परंपरा इस्लामपूर्वीची अरबी परंपरा मानली जाते, जी शिया मुस्लिमांमध्ये अधिक प्रचलित होती. सुन्नी लोकांचा असा विश्वास आहे की पैगंबर मुहम्मद यांनी यावर बंदी घातली होती. या निकाहमध्ये लेखी किंवा तोंडी करार असतात आणि त्याची पद्धत निकाहपेक्षा वेगळी असते. मुताह निकाहमध्ये साक्षीदार असणे आवश्यक नाही.

मुघल हरममध्ये सम्राटाची आई सर्वोच्च होती, जरी याला अनेक अपवाद होते. बाबर आणि हुमायूनच्या हरममध्ये, त्यांच्या माता हरमच्या सर्वोच्च अधिकारी होत्या आणि सर्व काम त्यांच्या आदेशानुसार केले जात असे. ती राजाच्या मुख्य पत्नीपेक्षा जास्त प्रभावशाली होती. पण अकबराच्या काळात परिस्थिती बदलली, अकबराची आई त्याच्या बालपणात त्याच्यासोबत राहिली नाही आणि अकबराला त्याच्या दहा पालक मातांसोबत राहावे लागले, ज्यांच्या प्रमुख महम अंगा होत्या. अकबराच्या हरममध्ये महम अंगाचा मोठा प्रभाव होता. त्याने येथे आपला प्रभाव टिकवून ठेवण्यासाठी अनेक कट रचले. त्यांच्याशिवाय, अकबराची आई मरियम माकानी, सलीमा बेगम आणि अकबराच्या इतर बेगमांनाही त्यांच्या प्रतिष्ठेनुसार स्थान होते. अकबराच्या हरममध्ये त्याची पत्नी, उपपत्नी, उपपत्नी, दासी, नर्तकी इत्यादी होत्या. हरममध्ये बहिणींनाही खूप विशेष स्थान होते. जहांगीरने त्याच्या आत्मचरित्रात त्याची बहीण उन्निसा बेगमचाही उल्लेख केला आहे, तो तिच्यावर स्वतःच्या मुलासारखे प्रेम करत असे. अकबरने नौरोजच्या निमित्ताने हरममधील महिलांसाठी एक खास मेळा आयोजित करण्यास सुरुवात केली होती. अकबराने त्याचे हरम बाबर आणि हुमायूनच्या हरमपेक्षा वेगळे बांधले होते, कारण हरमच्या आकाराचा राजाच्या प्रभावावर परिणाम होत होता, म्हणून त्याने ते मोठे बांधले. येथे षंढ हे संरक्षक होते आणि महिलांच्या संख्येवर कोणतेही बंधन नव्हते.