RBI એ રેપો રેટ ઘટાડ્યો, તેમ છતાં લોનની EMI પર હાલ નહીં મળે કોઈ રાહત, જાણો કેમ?

RBI Repo Rate: રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા એ (RBI) લગભગ પાંચ વર્ષમાં પ્રથમ વખત રેપો રેટમાં 25 બેસિસ પોઈન્ટનો ઘટાડો કર્યો હતો. તેનાથી હોમ લોન અને ઓટો લોન લેનારાઓને રાહત મળવાની આશા છે. જો કે, લોનનો વ્યાજ દર ક્યારે ઘટશે, આ વાત તે નિર્ભર કરે છે કે તમારી લોન કયા પ્રકારની છે. નિષ્ણાતો જણાવે છે કે રેપો રેટ સાથે જોડાયેલી લોન લેનારાઓને ટૂંક સમયમાં વ્યાજ દરમાં ઘટાડો જોવા મળશે, જ્યારે MCLR સાથે જોડાયેલી લોન લેનારાઓએ વ્યાજ દર ઘટાડવા માટે થોડો સમય રાહ જોવી પડી શકે છે.

આરબીઆઈના ડેપ્યુટી ગવર્નર સ્વામીનાથન જેએ જણાવ્યું હતું કે આવી લોન જે નીચા એક્સટર્નલ બેન્ચમાર્ક (જેમ કે રેપો રેટ) સાથે જોડાયેલી હોય છે, તેઓ રેપો રેટમાં ઘટાડાથી તરત જ પ્રભાવિત થશે. પરંતુ MCLR આધારિત લોનમાં આ અસર જોવામાં ઓછામાં ઓછા બે ક્વાર્ટર (છ મહિના) લાગી શકે છે. તેમણે જણાવ્યું છે કે હાલની થાપણો પૂર્વ-નિર્ધારિત દરો પર ચાલુ રહેશે અને માત્ર નવી થાપણો પરના વ્યાજ દરો બદલાશે. તેથી બેંકિંગ સિસ્ટમમાં આ ઘટાડાની અસર સંપૂર્ણપણે જોવામાં સમય લાગશે.

નિષ્ણાતે કહ્યું કે રેપો રેટ સાથે જોડાયેલી લોન તરત જ ઓછી થઈ જાય છે. પરંતુ MCLR સંબંધિત લોનમાં વિલંબ એટલા માટે થાય છે કારણ કે તે બેંકના ભંડોળ ખર્ચ, ડિપોઝિટ દર અને ઓપરેશનલ ખર્ચ સાથે જોડાયેલી હોય છે. ઘણી બેંકો પહેલાથી જ ગ્રાહકોને આકર્ષવા માટે ડિપોઝિટ પર વધુ વ્યાજ ઓફર કરી રહી છે, જેના કારણે તેમના ખર્ચમાં વધારો થયો છે. ભારતીય બેંકિંગ સિસ્ટમમાં રોકડની ઉપલબ્ધતા મર્યાદિત છે, જેના કારણે વ્યાજ દરોમાં તાત્કાલિક ઘટાડો શક્ય નથી. બેંકોએ પહેલાથી જ ઊંચા દરે નાણાં ઉછીના લીધા છે, જેના કારણે તેમના માટે તાત્કાલિક રાહત આપવી મુશ્કેલ બનશે.

નિષ્ણાતોનું માનવું છે કે જો RBI (RBI) લિક્વિડિટી વધારવા માટે વધારાના પગલાં નહીં ભરે તો માર્ચ 2025 સુધીમાં બેન્કોને લગભગ 2.5 લાખ કરોડ રૂપિયાની રોકડની અછતનો સામનો કરવો પડી શકે છે. આ કારણે ગ્રાહકોને વ્યાજ દરમાં ઘટાડાનો સંપૂર્ણ લાભ પહોંચવામાં વધુ વિલંબ થઈ શકે છે. 

બીજી તરફ, MCLR સાથે જોડાયેલા વ્યાજ દરમાં ઘટાડાનો લાભ મેળવવામાં ઓછામાં ઓછા બે ક્વાર્ટર (છ મહિના) લાગી શકે છે. વાસ્તવમાં MCLR લોન દર છ મહિને રીસેટ થાય છે. બીજી તરફ, એક્સટર્નલ બેન્ચમાર્ક લિન્ક્ડ લોન કે જે રેપો રેટ સાથે સીધી રીતે જોડાયેલી હોય છે તેને જલ્દી લાભ મળશે.