Budget 2025: ଜାଣନ୍ତୁ ଭାରତୀୟ ବଜେଟର ଇତିହାସ, କେବେ କେବେ ହୋଇଛି କେଉଁ ସବୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ

Budget 2025: ନୂଆଦିଲ୍ଲୀ: ଫେବୃଆରୀ ୧ ତାରିଖ ଅର୍ଥାତ ଆସନ୍ତାକାଲି ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ନିର୍ମଳା ସୀତାରମଣ ୨୦୨୫ ବଜେଟ୍ ଉପସ୍ଥାପନ କରିବେ। ଏହା ମୋଦି ସରକାରଙ୍କ ତୃତୀୟ କାର୍ଯ୍ୟକାଳର ପ୍ରଥମ ପୂର୍ଣ୍ଣାଙ୍ଗ ବଜେଟ ହେବାକୁ ଯାଉଛି। ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ, ସାଧାରଣ ଲୋକଙ୍କଠାରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ବଡ଼ ବ୍ୟବସାୟୀଙ୍କ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ, ଏହି ବଜେଟ୍ ଉପରେ ସମସ୍ତଙ୍କର ବହୁତ ଆଶା ରହିଛି। ଜନସାଧାରଣଙ୍କୁ ଖୁସି କରିବା ପାଇଁ, କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଅନେକ ଲୋକପ୍ରିୟ ଘୋଷଣା କରିପାରନ୍ତି। ବଜେଟ୍ କିପରି ହେବ ତାହା କେବଳ ବଜେଟ୍ ଦିବସରେ ହିଁ ଜଣାପଡିବ, କିନ୍ତୁ ଆପଣ କ’ଣ ଭାରତୀୟ ବଜେଟ୍ ର ଇତିହାସ ଜାଣନ୍ତି? ଆଜି ଆମେ ଏହି ଆର୍ଟିକିଲ ମାଧ୍ୟମରେ ଭାରତୀୟ ବଜେଟର ଇତିହାସ ସମ୍ପର୍କରେ ଜାଣିବା।

ଇଂରେଜମାନଙ୍କ କବଳରେ ଭାରତ ପାଖାପାଖି ଶହେ ବର୍ଷ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପରାଧିନ ରହିଥିଲା। ଊନବିଂଶ ଶତାବ୍ଦୀର ଷଷ୍ଠ ଦଶକରେ, ଅର୍ଥାତ୍ ୭ ଏପ୍ରିଲ୍ ୧୮୬୦ରେ, ସ୍କଟିସ୍ ଅର୍ଥନୀତିଜ୍ଞ ଏବଂ ପୂର୍ବ ଭାରତ କମ୍ପାନୀ ରାଜନେତା ଜେମ୍ସ ୱିଲସନ୍ ବ୍ରିଟିଶ କ୍ରାଉନ୍ ପକ୍ଷରୁ ଭାରତର ପ୍ରଥମ ବଜେଟ୍ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ। ବ୍ରିଟିଶ ଭାରତର ପ୍ରଥମ ବଜେଟରେ, ଏହାର ନିର୍ମାତାମାନେ ଆୟର ଉତ୍ସର ଚାରୋଟି ଅଂଶକୁ ହିସାବ କରିଥିଲେ। ଏଥିରେ ସେ ସମ୍ପତ୍ତି, ବୃତ୍ତି କିମ୍ବା ବ୍ୟବସାୟରୁ ପ୍ରାପ୍ତ ରାଜସ୍ୱ, ସିକ୍ୟୁରିଟିଜ୍, ଦରମା ଏବଂ ପେନସନ୍ ଆୟ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରିଥିଲେ। ସେତେବେଳେ ଟିକସର କେବଳ ଦୁଇଟି ସ୍ଲାବ୍ ଥିଲା।

ଭାରତ ୧୫ ଅଗଷ୍ଟ ୧୯୪୭ରେ ବ୍ରିଟିଶମାନଙ୍କଠାରୁ ସ୍ୱାଧୀନତା ଲାଭ କରିଥିଲା। ୨୬ ନଭେମ୍ବର ୧୯୪୭ରେ, କାମଚଳା ସରକାରର ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ଏ.କେ. ଶନମୁଖମ୍ ଶେଟ୍ଟୀ ସ୍ୱାଧୀନ ଭାରତର ପ୍ରଥମ ବଜେଟ୍ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ। ଦେଶର ପ୍ରଥମ ବଜେଟରେ ବ୍ୟୟ ଅଟକଳ ୧୯୭.୨୯ କୋଟି ଟଙ୍କା ଥିଲା, ଯେତେବେଳେ ଆୟ ଆକଳନ କରାଯାଇଥିଲା ୧୭୧.୧୫ କୋଟି ଟଙ୍କା। ଆର୍ଥିକ ନିଅଣ୍ଟ ପ୍ରାୟ ୨୬.୨୪ କୋଟି ଟଙ୍କା ଥିଲା।

ବ୍ରିଟିଶ ସମୟରେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବଜେଟ୍ ସନ୍ଧ୍ୟା ୫ଟାରେ (ଇଂଲଣ୍ଡରେ ସକାଳ ପ୍ରାୟ ସାଢେ ୧୧ ସମୟ) ଉପସ୍ଥାପିତ ହେଉଥିଲା। ଏହି ବଜେଟ୍ ଫେବୃଆରୀ ମାସର ଶେଷ ଦିନରେ ଉପସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା। ସ୍ୱାଧୀନତା ପରେ ମଧ୍ୟ ଏହି ପରମ୍ପରା ୧୯୯୯ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଜାରି ରହିଥିଲା। ୧୯୯୯ ମସିହାରେ ତତ୍କାଳୀନ ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ଯଶୱନ୍ତ ସିହ୍ନା ଏହାର ସମୟକୁ ସକାଳ ୧୧ଟାକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିଥିଲେ। ସେହି ସମୟରେ, ଫେବୃଆରୀ ମାସର ଶେଷ କାର୍ଯ୍ୟ ଦିବସରେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବଜେଟ୍ ଉପସ୍ଥାପନ କରିବାର ଉପନିବେଶବାଦୀ ପରମ୍ପରା ବିପରୀତ, ଅରୁଣ ଜେଟଲୀ ୧ ଫେବୃଆରୀ ୨୦୧୭ରେ ବଜେଟ୍ ଉପସ୍ଥାପନ କରିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ।

ମୋଦି ସରକାରଙ୍କ ପ୍ରଥମ କାର୍ଯ୍ୟକାଳରେ, ତତ୍କାଳୀନ ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ଅରୁଣ ଜେଟଲୀ, ୯୨ ବର୍ଷର ପୁରୁଣା ପ୍ରଥାକୁ ସମାପ୍ତ କରି, ୨୦୧୭ ମସିହାରୁ ସାଧାରଣ ବଜେଟରେ ରେଳ ବଜେଟର ଘୋଷଣା କରିବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ପୂର୍ବରୁ, ରେଳମନ୍ତ୍ରୀ ସାଧାରଣ ବଜେଟର ଗୋଟିଏ ଦିନ ପୂର୍ବରୁ ସଂସଦରେ ରେଳ ବଜେଟ୍ ଉପସ୍ଥାପନ କରୁଥିଲେ। ଭାରତର ପ୍ରଥମ ରେଳ ବଜେଟ୍ ୧୯୨୪ ମସିହାରେ ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ସମୟରେ ଉପସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା। କୋଭିଡ-୧୯ ମହାମାରୀ ପରେ କାଗଜବିହୀନ ବଜେଟ୍ ପ୍ରଚଳନ କରାଯାଇଥିଲା। ୨୦୨୧-୨୨ ବର୍ଷର ବଜେଟ୍ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ କାଗଜବିହୀନ ଭାବରେ ଉପସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା।

ଦେଶରେ ସର୍ବାଧିକ ଥର ବଜେଟ୍ ଉପସ୍ଥାପନ କରିବାର ରେକର୍ଡ ମୋରାରଜୀ ଦେଶାଇଙ୍କ ନାମରେ ଅଛି। ମୋରାରଜୀ ଦେଶାଇ ଆଠଟି ବାର୍ଷିକ ବଜେଟ୍ ଏବଂ ଦୁଇଟି ମଧ୍ୟବର୍ତ୍ତୀକାଳୀନ ବଜେଟ୍ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ। ମୋରାରଜୀ ଦେଶାଇ ତାଙ୍କ ଜନ୍ମଦିନ (୨୯ ଫେବୃଆରୀ)ରେ ଦୁଇଥର ବଜେଟ୍ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ। ସେମାନଙ୍କ ପରେ, ପି ଚିଦାମ୍ବରମ, ପ୍ରଣବ ମୁଖାର୍ଜୀ, ଯଶବନ୍ତ ସିହ୍ନା ଏବଂ ମନମୋହନ ସିଂହ ସର୍ବାଧିକ ଥର ବଜେଟ୍ ଉପସ୍ଥାପନ କରିଛନ୍ତି।